Το σπίτι με το σαχνισί στην Άνω Πόλη της Κυπαρισσίας

Πλατύ ξύλινο νεοκλασσικό γείσο, υποστηριζόμενο από ξύλινους γεισίποδες. Στις γωνίες ξύλινες ψευδοπαραστάδες με επίκρανα που συνδυάζουν το λαϊκό με το νεοκλασσικό. Σαχνισί με νεοκλασσικά στοιχεία είναι ομολογουμένως εξαιρετικά σπάνιο. Κατά συνέπεια θα έπρεπε να μην έχει φθάσει στην παρούσα κατάσταση

Το ξύλινο επίκρανο

Η βάση της ψευδοπαραστάδας με λαϊκό σχέδιο που θυμίζει άνθος ή τον ήλιο

Ολόκληρη η δεξιά ψευδοπαραστάδα

Το κάτω μέρος της κορνίζας του παραθύρου

Το παράθυρο με την πλατιά ξύλινη κορνίζα

Η θύρα του ισογείου με πλούσιο ξύλινο διάκοσμο και απλοϊκό σιδερένιο φεγγίτη

Το σαχνισί, από το οποίο εξείχε κι άλλο μικρός εξώστης

Η πρόσοχη του υπό κατάρρευση κτηρίου στο δρόμο που οδηγεί στο κάστρο της Αρκαδιάς

Το βοηθητικό οίκημα του Μεγάρου Σταθάτου στην οδό Ηροδότου

Τυπικά αθηναϊκά ανθέμια επιστέφουν τη χαριτωμένη διώροφη οικοδομή

Ένα ξύλινο στέγαστρο με αέτωμα βορειοευρωπαϊκού τύπου σπάει τη μονοτονία της προσόψεως

Ενδιαφέρουσα η διαφορετική αρχιτεκτονική προσέγγιση των δύο ορόφων: ενώ το ισόγειο εμφανίζει νεοκλασσικές ψευδοπαραστάδες, ο όροφος κοσμείται με χιαστί ξυλοδεσιές, προεξέχοντα ξύλινα γείσα και ξύλινο αέτωμα γερμανικού τύπου. Φαίνεται πως όταν ο μεγάλος Σάξων αρχιτέκτων Ερνέστος Τσίλλερ σχεδίαζε τον οικίσκο του Μεγάρου Σταθάτου, ένιωθε νοσταλγία για την πατρίδα του. Πρόκειται για ένα από τα λίγα κτίσματα του λεγομένου ελληνοελβετικού τύπου στην πόλη  

Το βοηθητικό οίκημα του Μεγάρου Σταθάτου επί της οδού Ηροδότου στεγάζει τα γραφεία των συμβούλων των πρωθυπουργών. Διαβάστε ένα άρθρο του Βήματος από τον Οκτώβριο 2009 για το πρόβλημα στεγάσεως του πρωθυπουργικού γραφείου, όπου θα διαπιστώσετε με τι ασχολείτο ο Γεώργιος Β' Παπανδρέου όταν η χώρα βούλιαζε.

Α' Γυμνάσιον εν Πύργω

Γείσα και γεισίποδες, όλα ξύλινα. Τα παντζούρια έχουν κινητές γρίλλιες ευρωπαϊκού τύπου

Η οδός Λυκούργου Κρεσταινίτου εκτείνεται από τη βόρεια πτέρυγα της παλαιάς Δημοτικής Αγοράς του Πύργου μέχρι το μητροπολιτικό ναό της πόλεως και την κεντρική πλατεία. Στο μέσον του μήκους της αριστερά μια πέτρινη μάντρα και μια κληματαριά μισοκρύβουν ένα παλιό διώροφο σπίτι, που βρίσκεται πιο μέσα από την οικοδομική γραμμή και σε γωνία με αυτήν. Αυτό το σπίτι με τα έκδηλα σημάδια εγκαταλείψεως στέγασε το «Α’ Γυμνάσιον εν Πύργω», το πρώτο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαιδεύσεως της ηλειακής πρωτεύουσας και της Ηλείας γενικά. 

Το κάτω μέρος του πλαισίου του παραθύρου μαζί με το μάνταλο που στερέωνε το ανοικτό παντζούρι

Ως έτος ιδρύσεώς του αναφέρεται το 1873. Στο ακίνητο της οδού Κρεσταινίτου το σχολείο στεγάστηκε έως το 1932, οπότε μεταφέρθηκε στο μοντέρνο κτήριο που η πόλη γνώριζε ως «Αρρένων» μέχρι την κατεδάφισή του, το 2008. 

Η μπαλκονόπορτα έχει ακόμη το ξύλινο αέτωμά της. Το μπαλκόνι ήταν αρχικά ξύλινο και στηριζόταν σε σιδερένια φουρούσια

Στο Α’ Γυμνάσιον φοίτησαν οι νέοι Πύργιοι και όσοι από τα γύρω χωριά είχαν τη δυνατότητα να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους μετά το Ελληνικό Σχολείο (σχολαρχείο). Επειδή οι μετακινήσεις τότε δεν ήταν εύκολες, οι χωρικοί μαθητές είτε νοίκιαζαν σπίτια στον Πύργο, είτε επέστρεφαν βράδυ στο χωριό τους, εάν δεν ήταν πολύ μακρυά. Όπως επέβαλλε το εκπαιδευτικό σύστημα, εκτός από την καθαρεύουσα και την αρχαία ελληνική, διδάσκονταν η λατινική και η γλώσσα του ευρωπαϊκού συρμού, η γαλλική. Οι απόφοιτοι του Γυμνασίου Πύργου ήταν οι μορφωμένοι εκείνης της εποχής. 

Η είσοδος του κατωγιού είναι ιδιαίτερα επιμελημένη, με ανάγλυφο πλαίσιο (πορτίκο) και ημικυκλικό φεγγίτη που κοσμεί σφυρήλατη σιδεριά. Το δάπεδο του κατωγιού ήταν στρωμένο με βοτσαλωτό, πράγμα μοναδικό στην πόλη του Πύργου, το οποίο καλύφθηκε πριν χρόνια με τσιμέντο!

Η είσοδος του κατωγιού. Ο τοίχος αριστερά είναι μεσοτοιχία με την πολυκατοικία που κατέλαβε μέρος του κτηρίου

Εμβληματική μορφή του Γυμνασίου υπήρξε ο γυμνασιάρχης ΓεώργιοςΠαπανδρέου, εκπαιδευτικός και ιστορικός στον οποίον η Ηλεία οφείλει την πληρέστερη καταγραφή της ιστορίας της, που παραμένει ακόμη ανυπέρβλητη. Απόφοιτος του Α’ Γυμνασίου ήταν ο καπετάν Γιάννης Λάτσης και ο παππούς του γράφοντος, (ο εικονιζόμενος επάνω αριστερά).

Το σωζόμενο τμήμα του Α' Γυμνασίου από την οδό Κρεσταινίτου. Αριστερά του μπαλκονιού υπήρχαν, κατά συμμετρία, δύο ακόμη παράθυρα.

Μετά τη μετακίνηση του σχολείου στο νέο κτήριο, το ακίνητο χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία και ταβέρνα, χωρίς αλλαγές στη διαρρύθμισή του. Το αριστερό τμήμα του αργότερα κατεδαφίστηκε και στη θέση του χτίστηκε πολυκατοικία. Το σωζόμενο τμήμα διατηρείται σε κακή κατάσταση, κυρίως λόγω του ξύλινου εξωτερικού διακόσμου του που φθείρεται από την υγρασία. Έστω και σε αυτή την κατάσταση, αποτελεί ένα από τα τελευταία και παλαιότερα εναπομείναντα δείγματα του πρώιμου πυργιώτικου νεοκλασσικισμού, με αβέβαιο όμως μέλλον.