Πέμπτη 8 Νοεμβρίου 2012

Μανωλοπούλειο Νοσοκομείο Πύργου: υπάρχει ελπίδα να αναστηθεί;

Καλόγριες από κίτρινο πηλό αχαϊκού εργαστηρίου, πιθανότατα του Ηρακλή Ψυλιάκου, ήταν τα ακροκέραμα του νοσοκομείου. Η αριστερή είναι από μεταγενέστερη συμπλήρωση

Οι σεισμοί του Μαρτίου του 1993 μετέτρεψαν το παλαιό κτήριο σε ερείπια. Πολλά διακοσμητικά στοιχεία βρέθηκαν μέσα στα λίγα δευτερόλεπτα της σεισμικής δονήσεως στο έδαφος. Κάποια όμως έμειναν κολλημένα στη θέση τους

Τα εναπομείναντα στη στέγη ακροκέραμα συνυπάρχουν με χόρτα

Οι μικρές καλόγριες είχαν βαφτεί κόκκινες. Ο πηλός όμως βγήκε ξανά στην επιφάνεια, καθώς πολλές έλιωσαν από τις βροχές και τις χαλαζοπτώσεις που πλήττουν συχνά την περιοχή
 
Άντεξαν τους καιρούς και τους σεισμούς. Θα τα σεβαστούν τα συνεργεία της αναστήλωσης;






Το παλαιό νοσοκομείο του Πύργου, στη δυτική άκρη της πόλεως, οικοδομήθηκε το 1886 με χορηγία των οικογενειών Αθανασίου Μανωλοπούλου και του πεθερού του Ιωάννη Βαλτεσινιώτη ή Κανδηλιέρα. Πιθανότατα τα σχέδια του κτηρίου έγιναν από τον  Ερνέστο Τσίλλερ. Το 1902 ονομάστηκε «Μανωλοπούλειον Δημοτικόν Νοσοκομείον Πύργου». Το 1936 έγιναν εργασίες ανακαινίσεως, με μικρές προσθήκες εξωτερικά. Επεμβάσεις, ανακαινίσεις και επισκευές έγιναν και τη δεκαετία του 1960, με την οικονομική συνεισφορά κυρίως  των Ηλείων των ΗΠΑ και της Αυστραλίας. Σημαντική παρέμβαση ήταν η τοποθέτηση τσιμεντένιας πλάκας στον όροφο. 

Η σιδηροδοκός επάνω αριστερά ήταν ενίσχυση μετά από ζημιές παλαιότερου σεισμού. Σε αυτή την κατάσταση βρέθηκε το κτήριο το Μάρτιο του 1993, όταν απαιτήθηκε η εκκένωσή του από ασθενείς και προσωπικό



Από το δίδυμο σεισμό της 26ης Μαρτίου 1993, που είχε επίκεντρο την ίδια την πόλη του Πύργου, οι πέτρες ξεχώρισαν μεταξύ τους, ωστόσο έμειναν στη θέση τους


Μαρμάρινο κορινθιακό επίκρανο της εισόδου

Το όνομα του δωρητή γραμμένο επάνω από την είσοδο του κτηρίου

Τη μνημειακή είσοδο με τους πεσσούς και τα επίκρανα από μάρμαρο συμπλήρωνε το αέτωμα με τα εντυπωσιακά πήλινα ακρωτήρια, που δυστυχώς δεν υπάρχουν πια. Τη δεκαετία του 1980 προστέθηκαν τα απαίσια φωτιστικά. Ούτε στην ίδια ευθεία δεν κατόρθωσαν να τα βάλουν!

Επί εκατόν δέκα χρόνια το Μανωλοπούλειο υπήρξε ο ναός της υγείας για χιλιάδες ασθενείς του Πύργου και της ευρύτερης περιοχής

Χορταριασμένα τα μαρμάρινα σκαλοπάτια


Τη δεκαετία του 1980 έγινε επέκταση του νοσοκομείου, με την προσκόλληση στο αρχικό νεοκλασσικό κτήριο μίας άκρως ακαλαίσθητης τσιμεντένιας προσθήκης, η οποία απέκρυψε σε μεγάλο βαθμό το παλαιό κτήριο από την πόλη. Οι σεισμοί του Μαρτίου 1993 επέφεραν εκτεταμένες ζημιές: τμήματα της στέγης έπεσαν επάνω στους πανικόβλητους ασθενείς και το νοσοκομείο εκκενώθηκε αμέσως. Ήταν τόσο σοβαρές οι ζημιές, ώστε αρχικά η αναστήλωση κρίθηκε ασύμφορη. Έτσι το κτήριο έμεινε εγκαταλελειμμένο επί δεκαοκτώ χρόνια, έρμαιο των σεισμών και των καιρικών συνθηκών. Η στέγη κατέπεσε εντελώς παρασύροντας τμήματα των γείσων, ενώ επάνω στα μπάζα του ορόφου φύτρωσε μία συκιά, της οποίας τα κλαδιά προεξείχαν από το ύψος της στέγης. 

Μπαίνοντας στο εσωτερικό, υπήρχε ένας μεγάλος πίνακας του δωρητή Μανωλόπουλου. Τώρα υπάρχει ένα πλήρες οικοσύστημα!

Ο διάδρομος στα αριστερά της εισόδου

Ο διάδρομος στα δεξιά της εισόδου. Τα μπάζα κάθησαν επάνω στην τσιμεντένια πλάκα του ορόφου και με τα χρόνια δημιουργήθηκε βλάστηση

Μεταξύ των ευεργετών και των δωρητών συγκαταλέγονται τα γνωστότερα οικογενειακά ονόματα του Πύργου

«Pyrgos Hospital. Erected in honor of the men and women whose generosity and devotion helped make possible the reconstruction of this hospital» Η αναμνηστική πλάκα για τους δωρητές Ηλείους του εξωτερικού, ιδίως από τις ΗΠΑ και την Αυστραλία

Ευτυχώς οι αναμνηστικές πλάκες έχουν διατηρηθεί ανέπαφες μέχρι σήμερα. Θα είναι ασέβεια στη μνήμη των δωρητών εάν δεν διατηρηθούν στην αρχική τους θέση

Χόρτα μεγαλώνουν έξω από την είσοδο του γραφείου του διευθυντού του Παθολογικού

Κόγχη από τις τόσο χαρακτηριστικές των κτηρίων του Ερνέστου Τσίλλερ

Όλος ο χορταριασμένος διάδρομος του ορόφου


Το 2002 παραχωρήθηκε μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο στο ΙΚΑ, ώστε να στεγάσει όλες τις υπηρεσίες του στην περιοχή. Ανίκανο να πράξει ο,τιδήποτε προς τη σωτηρία του, το Ελληνικό Δημόσιο παραχώρησε το ερειπωμένο κτήριο στο Δήμο Πύργου με απόφαση του Υπουργού Υγείας Νικήτα Κακλαμάνη, την Τρίτη 10 Ιανουαρίου 2006.

Από το παράθυρο διακρίνεται η ζωντανή πόλη και το τσιμέντο των αναστηλωτικών εργασιών

Στο ημιυπόγειο οι εργασίες έχουν προχωρήσει αρκετά: το αρμολόγημα έχει αφαιρεθεί και έχουν μπει οι σωλήνες για τις τσιμεντενέσεις. Στην τσιμεντένια οροφή ίχνη της πυρκαγιάς που προκάλεσαν οι κλέφτες μετάλλων


Από τότε πέρασαν και άλλα χρόνια απραξίας, λεηλασίας, αναποφασιστικότητας και μετρίων προτάσεων για το μέλλον του. Τελικά η δημοτική αρχή, μετά την κατάθεση ενός πολύ φιλόδοξου σχεδίου αναπλάσεως των πλέον σημαντικών κτηρίων στα δυτικά της πόλεως, μόλις φέτος ξεκίνησε τις αναστηλωτικές εργασίες, με συγχρηματοδότηση του ΕΣΠΑ. Πρόσφατα ο Υφυπουργός Παιδείας και Πολιτισμού Κώστας Τζαβάρας εξήγγειλε τη συνεργασία με την Εθνική Πινακοθήκη, ώστε στους χώρους του Μανωλοπουλείου να στεγαστεί παράρτημα της Πινακοθήκης, αντίστοιχο με αυτά του Ναυπλίου και της Κέρκυρας.

Αριστερά η λιθοδομή χωρίς το αρμολόι. Δεξιά ο τοίχος όπως τον κατάντησαν οι σεισμοί και οι βροχές

Η λιθοδομή του κτηρίου έτοιμη να δεχθεί τη σιδερένια ενίσχυση και τις ενέσεις τσιμέντου

Το κατώτερο τμήμα του τοίχου

Σπασμένα τα ακροκεραμάκια, σαν νεκρά πουλιά στο έδαφος

Είναι άγωστο τι απέγιναν τα γερά ακροκέραμα της στέγης: ρίχτηκαν στο έδαφος, συγκεντρώθηκαν για να επανατοποθετηθούν ή κατέληξαν σε καμμιά μάντρα; Ο χώρος γύρω από το κτήριο είναι διάσπαρτος από θραύσματα σαν αυτά

Κεραμικά του 19ου μέσα στα μπάζα του 21ου αιώνα


Ένα ανακαινισμένο νεοκλασσικό όμως δεν είναι μόνο οι ενισχυμένοι με τσιμέντο και φρεσκοβαμμένοι πέτρινοι τοίχοι του. Είναι πρωτίστως τα μάρμαρα και τα κεραμικά του, αυτά που του προσδίδουν χαρακτήρα και ομορφιά. Χωρίς αυτά, το νεοκλασσικό δεν διαφέρει και πολύ από ένα μοντέρνο τσιμεντένιο κτήριο. Επιπλέον η ανακαίνιση ενός κτήριου που χαρακτηρίζεται από το κράτος ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, θα έπρεπε να το απαλλάξει από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό των μεταγενεστέρων προσθηκών, ώστε να δημιουργηθεί γύρω του ο απαραίτητος για την ανάδειξή του ελεύθερος χώρος.


Δίδυμα παράθυρα που διατηρούν ακόμη τους ψευδοπαραστάτες, τα πήλινα επίκρανα και το γείσο τους. Τα συμμετρικά τους έχουν απογυμνωθεί από τον πλαστικό διάκοσμο και έχουν επιχρισθεί με τσιμέντο

Πήλινο επίκρανο των διδύμων παραθύρων, καλυμμένο από παχύ στρώμα ασβέστη. Τα τρία εικονιζόμενα ήταν τα μόνα σωζόμενα κατά τη στιγμή της φωτογράφησης

Τα αντίστοιχα των ανωτέρω παράθυρα χωρίς τον πλαστικό διάκοσμο, αλλά με το πρώτο στρώμα τσιμέντου


Από την εξέλιξη των αναστηλωτικών εργασιών τον περασμένο Μάιο


Άποψη της προσόψεως του κτηρίου. Η αναστήλωση δίνει κάποιες ελπίδες ότι θα σωθεί ένα από τα σημαντικότερα κτήρια του Πύργου. Πόσο ποιοτική θα είναι όμως αυτή;
Φωτογραφία παλαιοτέρων ετών, όπου εικονίζονται τα ακρωτήρια του αετώματος και τα επίκρανα των ψευδοπαραστατών

Η κατάσταση μερικής καταρρεύσεως στην οποία περιήλθε το νοσοκομείο

Μακέτα του κτηρίου. Μετά την αναστήλωση θα είναι χωρίς τα ακρωτήρια, τα επίκρανα και τα ακροκέραμά του;


Η λήψη των φωτογραφιών έγινε την περασμένη άνοιξη και η καθυστέρηση της αναρτήσεως αποσκοπούσε στην προστασία του κεραμοπλαστικού υλικού που βρισκόταν επάνω στο κτήριο. Από τότε, και μετά από παύση μερικών μηνών, οι εργασίες ξεκίνησαν εκ νέου πριν ένα περίπου μήνα. Είναι άγνωστη η τύχη των εναπομεινάντων ακροκεράμων που έστεκαν στη θέση τους επάνω στα γείσα, όπως και των τριών τελευταίων επικράνων. Επειδή η μελέτη αναστηλώσεως έχει γίνει με σοβαρότητα και επιμέλεια από καταρτισμένο προσωπικό, θα είναι κρίμα εάν το ανακαινισμένο Μανωλοπούλειο αποδοθεί στο μέλλον απογυμνωμένο από τον κεραμοπλαστικό του διάκοσμο και περιστοιχισμένο από τα τσιμεντόκουτα της δεκαετίας του '80. Θα είναι άδικο για την ιστορία του, για τους δωρητές και για το σπουδαίο αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ.  Κυρίως όμως θα είναι άδικο για την πολύπαθη πόλη του Πύργου, που διψά για ομορφιά.

Δεν υπάρχουν σχόλια: