Ο περικαλλής ναός της Υπαπαντής της Καλαμάτας

Εξαιρετικό ακρωτήριο με γυναικεία μορφή και πλούσιο φυτικό διάκοσμο. Εδώ ο σχεδιαστής και ο κεραμοπλάστης έδωσαν τα ρέστα τους

Η θηλυκή μορφή με τη λυτή κόμη αντικρίζει τη μεσσηνιακή πρωτεύουσα. Δίπλα της η φθορά του πηλού είναι εμφανής

Άλλο ακρωτήριο, στο οποίο έχει φυτρώσει βλάστηση

Το ακροκέραμο του ναού με τον σταυρό

Δυστυχώς δεν είναι λίγα τα ακροκέραμα με σοβαρές φθορές

Τα «τεκτονικά» διακοσμητικά στοιχεία του ναού είναι βαμμένα λευκά και τονίζονται σε σχέση με τους ωχρούς τοίχους

Ακροκέραμα επιστέφουν και τα κωδωνοστάσια

Τον εξώστη των κωδωνοστασίων υποστηρίζουν φουρούσια με θηλυκές μορφές

Οι γυναικείες μορφές των φουρουσιών και των ακρωτηρίων

Το ανώτερο τμήμα του δεξιού καμπαναριού

Επιχρυσωμένα κορινθιακά επίκρανα των πεσσών που στηρίζουν τον τρούλο

Το εσωτερικό του ναού. Μετά την καταστροφή του 1986 χρειάστηκε πολύς χρόνος και χρήμα για να φθάσει σε αυτό το σημείο

Η εικόνα της Θεοτόκου της Υπαπαντής, παλλάδιον των Καλαματιανών και όλων των Μεσσηνίων

Άποψη της Υπαπαντής από νοτιοδυτικά. Ο μεγαλοπρεπής νεοκλασσικός ναός υπέστη μεγάλες ζημιές από το σεισμό της 13ης Σεπτεμβρίου 1986. Τμήμα του τρούλου και του καμπαναριού κατέρρευσαν και το υπόλοιπο κτήριο γέμισε ρωγμές. Ευτυχώς ο ζήλος και η αγάπη των Καλαματιανών για την πολιούχο τους Παναγία επέτρεψαν την αναστήλωση του σημαντικού εκκλησιαστικού μνημείου

Η πρόσοψη και η νότια όψη του ναού

Η Υπαπαντή όπως φαίνεται από το δρόμο που ανεβαίνει προς αυτήν

Ρόπτρο της Καλαμάτας

Σιδερένια φουρούσια της Καλαμάτας

Ανακαινισμένο πυργόσπιτο που στεγάζει μουσείο

Εγκαταλελειμμένο διώροφο στον κεντρικλο δρόμο που οδηγεί στην Υπαπαντή

Το διπλανό ανακαινίστηκε, αλλά μάλλον εκμοντερνίστηκε

Διώροφη οικία στην πλατεία των Αγίων Αποστόλων

Η Υπαπαντή όπως φασίνεται μέσα από ένα στενό δρομάκι της πόλεως

ΔΕΥΑ Καλαμάτας

Στην πλατεία των Αγίων Αποστόλων

Το φθηνότερο μαγαζί της Καλαμάτας στην πλατεία των Αγίων Αποστόλων

Αρκετά συνηθισμένος τύπος ακροκεράμου που όμως εντυπωσιάζει, καθώς δεν έχουν μείνει πολλά στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα

Η σκεπή έχει γαλλικά κεραμίδια, αλλά τα ακροκέραμα βρήκαν τη θέση τους

Η διαφορά ανάμεσα στην κεραμοσκεπή με τα ακροκέραμα και στο ελλενίτ δεξιά είναι κραυγαλέα

Αξιοσημείωτη είναι και η διαφορά ανάμεσα στα βυζαντινά κεραμίδια των Αγίων Αποστόλων και τα γαλλικά του εμπορικού

Οι Άγιοι Απόστολοι αποτελούνται από δύο οικοδομικές φάσεις: το αρχικό κτίσμα του ενδεκάτου αιώνος είναι το χαμηλότερο δεξιά στη θέση του ιερού με το μικρό τρούλο. Μετά την κατάκτηση των Φράγκων το δωδέκατο αιώνα κτίζεται ο κυρίως ναός και το κωδωνοστάσιο. Στις θύρες και τα παράθυρα είναι έκδηλη η βενετσιάνικη αρχιτεκτονική. Εδώ στις 23 Μαρτίου 1821 οι Καλαματιανοί ξεκίνησαν την επανάσταση

Η Καλαμάτα όμως δεν ζει μόνο με την ιστορία της, αλλά κοιτά και προς το μέλλον με τη βοήθεια της δορυφορικής κεραίας

Αχαρνών 61 και Φερών: ο πύργος Εμπειρίκου

Η κεντρική μορφή στο ανώτερο σημείο της κατοικίας είναι ανδρική, κρανοφόρος και στεφανωμένη με φύλλα δρυός

Έντονη διάσπαση των επιφανειών χαρακτηρίζει το κεντρικό διακοσμητικό θέμα του στηθαίου

Η λεοντοκεφαλή βρίσκεται επάνω από τη θύρα του κεντρικού εξώστη

Από παρόμοιες λεοντοκεφαλές ξεκινούν οι υδρορροές της πλάγια ςόψεως επί της οδού Φερών

Φρίζα στο στηθαίο με φυτικό διάκοσμο

Αμβλυγώνιο γοτθικό τόξο και συνδυασμός αχιβάδας με φύλλα δρυός στο παράθυρο του πρώτου ορόφου

Φουρούσια με ανάγλυφα φύλλα κισσού στηρίζουν τον κεντρικό εξώστη του δευτέρου ορόφου

Το φυτικό θέμα με τον κισσό εμφανίζεται και στα μικρά φουρούσια των πλαϊνών εξωστών. Τα κιγκλιδώματα συνδυάζουν εκλεκτικιστικά στοιχεία με το γοτθικό τριφύλλι στο κέντρο

Φρίζα με φυτικό θέμα κάτω από τον πλαϊνό εξώστη

Τα οξυκόρυφα γοτθικά τόξα του δευτέρου ορόφυ

Άποψη του δευτέρου ορόφου από την οδό Φερών

Κιγκλίδωμα του πρώτου ορόφου με τα ίδια διακοσμητικά στοιχεία

Άποψη του κεντρικού εξώστη από το πεζοδρόμιο της οδού Αχαρνών

Ο πύργος του Εμπειρίκου, ανάμεσα στις εργολαβικές πολυκατοικίες της οδού Αχαρνών

Η νεογοτθική οικία στη γωνία των οδών Αχαρνών και Φερών, γνωστή ως Πύργος του Εμπειρίκου, αποτελεί μία νεορομαντική φυγή της αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ού αιώνα προς τον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα και τον όψιμο εκλεκτικισμό. Τέτοια δείγματα υπήρξαν στις νεώτερες συνοικίες της πρωτεύουσας, όπως τα Πατήσια και εξέφρασαν την εξωστρέφεια της αστικής τάξης εκείνης της εποχής προς τον ευρωπαϊκό βορρά και την απομάκρυνσή της από το νεοκλασσικισμό. Μετά από πολλά χρόνια παρακμής η οικία ανακαινίσθηκε και στέγασε κατάστημα, το οποίο συνεπεία της κρίσεως δεν άντεξε για πολύ. Έτσι η οικία παραμένει προσωρινά κλειστή, προσδοκώντας καλύτερες ημέρες.

Η Κόρη της Χαλκίδας

Η καρδιόσχημη κόρη της Χαλκίδας με το διάδημα

Η Χαλκίδα υπήρξε ένα από τα σημαντικά κέντρα παραγωγής νεοκλασσικών κεραμικών με ιδιαίτερο σχεδιαστικό ύφος και έντονο πορτοκαλί χρώμα πηλού. Το καρδιόσχημο ακροκέραμο με τη γυναικεία μορφή είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό της παραγωγής της ευβοϊκής πρωτεύουσας. Διαφέρει ως προς το σχήμα από τα καρδιόσχημα «βελανίδια», ακόμη και τα χαλκιδικά, και η βάση του είναι διαμορφωμένη για έδραση επί επιπέδων κεράμων, αν και τελικά τοποθετήθηκε και επί βυζαντινών κεράμων. Αυτό που τραβάει όμως την προσοχή στο συγκεκριμένο ακροκέραμο είναι η γυναικεία μορφή με το διάδημα, που του έχει δώσει το παρωνύμιο «Εστία». Πρόκειται όμως όντως για την Εστία;

Η αρχαία Χαλκίς υπήρξε μητρόπολη πολλών αποικιών στη δυτική και την ανατολική Μεσόγειο. Ήταν η πατρίδα της μητέρας του Αριστοτέλους του Σταγειρίτου, ο οποίος επέλεξε να περάσει εκεί τα τελευταία χρόνια της ζωής του και να πεθάνει στα κτήματα της μητρικής κληρονομιάς. Η πόλη με τα δύο λιμάνια στον πορθμό του Ευρίπου περιβαλλόταν από άλλες σημαντικές πόλεις της Εύβοιας και της Βοιωτίας. Η Αμάρυνθος και η Ερέτρια υπήρξαν πόλεις το ίδιο ιστορικές με συτήν στην αρχαιότητα, αλλά παρήκμασαν και πέρασαν στη λήθη. Στην απέναντι βοιωτική ακτή και σε μικρή απόσταση από τη Χαλκίδα βρισκόταν η Αυλίς, το λιμάνι που έγινε γνωστό από τη συγκέντρωση του στόλου των Αχαιών υπό την αρχηγία του Αγαμέμνωνος και τη θυσία της Ιφιγενείας.

Πήλινη κεφαλή θεάς από το ιερό του Δαφνηφόρου Απόλλωνος της Ερέτριας. Χρονολογείται στο τέλος του 4^ου αιώνα π.Χ. Ταυτίζεται από τους αρχαιολόγους με την Αθηνά

Στην Ερέτρια βρισκόταν ο μεγαλοπρεπής ναός του Απόλλωνος που κατέστρεψαν οι Πέρσες τον 5^ο αιώνα π.Χ. Η Αμάρυνθος ήταν σημαντικό κέντρο λατρείας της Αρτέμιδος, στην οποία είχε δοθεί το προσωνύμιο «Αμαρυνθία» ή «Αμαρυσία» από το όνομα της πόλεως. Ο ναός της θεάς βρισκόταν στην πεδιάδα. Ο οικισμός και ο αποθέτης του ιερού ανεσκάφησαν μεταξύ των ετών 1987 και 1990 και βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο της Ερέτριας. Διοργανώνονταν προς τιμήν της τα «Αμαρύσια», γιορτή η οποία μεταφέρθηκε στο Άθμονον της Αττικής, το οποίο βρισκόταν στη θέση του σημερινού Μαρουσιού. Άλλωστε και η ίδια η ονομασία Αμαρούσιον προέρχεται από την Αμάρυνθο και συγκεκριμένα από το προσωνύμιο Αμαρυσία. Μάλιστα η πρώτη σύγχρονη ονομασία του δήμου της Αττικής ήταν «Δήμος Αμαρυσίων», που εξελίχθηκε σε «Δήμος Αμαρουσίου».

Η λατρεία της Αρτέμιδος υπήρχε και την Αυλίδα. Είναι γνωστό από την Ιλιάδα ότι κατά την παραμονή των Αχαιών στην Αυλίδα, ο Αγαμέμνων έλαβε χρησμό πως έπρεπε να θυσιάσει την κόρη του Ιφιγένεια στο ναό της Αυλιδίας Αρτέμιδος για να φυσήξει ευνοϊκός άνεμος και να μπορέσει να αναχωρήσει ο στόλος.

Η Άρτεμις με το χαρακτηριστικό διάδημα

Το πέρασμα των αιώνων και η εναλλαγή κατόχων του τόπου έριξαν τις αρχαιότητες και τη θεά Αρτέμιδα στην αφάνεια. Έπρεπε να έρθει η αρχαιολογική σκαπάνη για να επανέλθουν τα αγάλματα και τα ειδώλια των αρχαίων θεών στο φως. Στην Αμάρυνθο οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στην επιφάνεια κεφαλή θεάς με διάδημα, που ταυτίστηκε με την Αθηνά. Είναι γνωστό όμως ότι τέτοιο διάδημα φορούσε η Άρτεμις, ενώ η Αθηνά εικονιζόταν με πολεμικό κράνος.

Τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών αποτέλεσαν πηγή εμπνεύσεως για τους αρχιτέκτονες και τους κεραμοπλάστες του δεκάτου ενάτου αιώνα. Η μορφή με το διάδημα αποτυπώθηκε επάνω στο ακροκέραμο που κόσμησε το αρχαιολογικό μουσείο και άλλα κτήρια της πόλεως. Είναι επομένως λογικό να θεωρούμε πως η γυναικεία μορφή του καρδιόσχημου ακροκεράμου της Χαλκίδας είναι πιθανότατα η Άρτεμις και με πολύ λιγότερες πιθανότητες η Αθηνά. Η δε Εστία αποκλείεται για τον απλό λόγο ότι απεικονίζεται πάντοτε  με το κεφάλι της καλυμμένο με λυτό πέπλο.

Η Εστία, η Αθηνά και η Άρτεμις ήταν οι μόνες θεές που επάνω τους δεν είχε δύναμη η Αφροδίτη, που είχε υποτάξει το σύνολο θεών και ανθρώπων, και έμειναν για πάντα παρθένοι. Παρ’ όλα αυτά, η σύγχρονη Χαλκίδα είναι μία πόλη έντονα ερωτική. Αν είχε αποφύγει δε τη βάρβαρη και καταστροφική επέλαση του τσιμέντου, θα ήταν και μία από τις ωραιότερες ελληνικές πόλεις.