Πλατεία Ομονοίας και Δώρου: «Ξενοδοχείον Κάρλτον» και «Καφενείον Νέον»

Επάνω από το γείσο υπάρχει στηθαίο - αττικόν, οπότε τα υψηλότερα κεραμοπλαστικά κοσμήματα είναι τα φουρουσάκια του γείσου

Μικρός εξώστης του δευτέρου ορόφου με κιγκλίδωμα από σφυρήλατο σίδηρο και χυτοσιδηρούς μαιάνδρους

Στη νέα Αθήνα του δεκάτου ενάτου αιώνα τις πλατείες Συντάγματος και Ομονοίας πλαισίωναν τα πολυτελέστερα ξενοδοχεία της χώρας και στα ισόγειά τους στεγάζονταν τα καλύτερα καφενεία. Η Αθήνα με τις αρχαιότητες και τη γραφικότητά της ήταν ένας σημαντικός ταξιδιωτικός προορισμός για τους αστούς ταξιδιώτες εκείνης της εποχής. Τα ξενοδοχεία είχαν συχνά ονόματα που θύμιζαν αντίστοιχα ευρωπαϊκά. Ήταν ένα τέχνασμα για να προσελκύουν τη διεθνή πελατεία. Ένα από τα πλέον «ευρωπαϊκά» ονόματα ήταν το «Κάρλτον» της πλατείας Ομονοίας, το οποίο αντέγραφε τα αντίστοιχα πολυτελή ξενοδοχεία του Λονδίνου και των Καννών. Παρά την προσεγμένη του μορφή, το αθηναϊκό Κάρλτον μόνο στο όνομα έμοιαζε με τα ευρωπαϊκά συνώνυμά του.

Επιχρυσωμένο μαρμάρινο ανακλιντρόσχημο επίκρανο της θύρας εισόδου

Ανάγλυφο μετάλλιο με τη μορφή της Αθηνάς στο υπέρθυρο της εισόδου του ξενοδοχείου

Στο ισόγειο του «Κάρλτον» στεγάστηκε το καφενείο «Νέον Βυζάντιον». Χάριν συντομίας το όνομα περικόπηκε σε «Νέον» και έτσι επικράτησε μέχρι το κλείσιμό του. Ίσως στην περικοπή του ονόματος να συνετέλεσε η κατάρρευση του βυζαντινού ονείρου στις ανατολικές ακτές του Αιγαίου το Σεπτέμβριο του 1922.

Τα σιδερένια φουρούσια της μαρκίζας του καφενείου και η είσοδος του ξενοδοχείου

Οι γύψινες οροφές του καφενείου

Το «Νέον» με τον αστικό διάκοσμο έγινε από νωρίς στέκι των κτιστών της Αθήνας. Ο Δημήτριος Στεφάνου, γράφοντας για τα «καφενεία της μαστοριάς» στην περιοχή της πλατείας Ομονοίας, δίνει μια θαυμάσια περιγραφή για αυτό: «Ο εσωτερικός διάκοσμος και η επίπλωσή του θύμιζαν αντίκα της εποχής εκείνης. Γύρω γύρω οι τοίχοι είχαν πασαμέντο σε απομίμηση μαρμάρου και ψηλότερα ελαιογραφίες μέσα σε ξύλινα πλαίσια που σχημάτιζαν δωρικές παραστάδες, κολώνες με επίστεψη και ακόμη ψηλότερα καθρέφτες μέσα σε ίδια μικρότερα πλαίσια που τα κρατούσαν σκαλιστές φτερωτές σφίγγες. Τα τμήματα της οροφής ανάμεσα στα δοκάρια ήσαν διακοσμημένα με θέματα που προέρχονταν τόσο από τον κλασικισμό όσο και από μανιεριστικές κατευθύνσεις με χρώματα παστέλ και έντονη πλαισίωση».

Η όψη επί της πλατείας Ομονοίας και το κλειστό καφενείο. Λείπουν και οι φοίνικες που είχαν φυτευθεί επί δημαρχίας Έβερτ. Όλα στραβά πάνε σε αυτή την πόλη

Το καφενείο κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του

Και συνεχίζει ο Στεφάνου, περιγράφοντας το προσωπικό και την ατμόσφαιρα του καφενείου: «Είχε εκατό τραπέζια, όλα μαρμάρινα και δούλευαν μέσα εννέα σερβιτόροι, ποτηριέρηδες και ταμπήδες (αυτοί που ψήνουν τους καφέδες) σε δύο βάρδιες… To καφενείο «Νέον» θεωρείται το «λίκνον του νεοελληνικού ζατρικίου», καθώς στο χώρο του ξεκίνησαν συστηματικά μανιώδεις σκακιστές να παίζουν σκάκι».

«Το καφενείον Νέον ημέρα». Γιάννης Τσαρούχης, ελαιογραφία σε μουσαμά, 1965 - 1966. Εθνική Πινακοθήκη

«Το καφενείον Νέον βράδυ». Γιάννης Τσαρούχης, ελαιογραφία σε μουσαμά, 1965 - 1966. Εθνική Πινακοθήκη

Δίπλα από τους εργάτες έπιναν τον καφέ τους καλλιτέχνες και διανοούμενοι, όπως ο Ναπολέων Λαπαθιώτης, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Γιάννης Τσαρούχης. Ο τελευταίος μάλιστα απαθανάτισε το 1955 – 56 με το χρωστήρα του το καφενείο σε δύο ελαιογραφίες, «Το καφενείον Νέον ημέρα» και «Το καφενείον Νέον βράδυ», οι οποίες βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη. 

Θαμώνες στο καφενείο «Νέον» στην Ομόνοια. Φωτογραφία του Ανδρέα Μπέλια από το βιβλίο του Γ. Ιωάννου,
«Ομόνοια 1980», εκδόσεις Κέδρος 1987

Φωτογραφία από τα τελευταία χρόνια λειτουργίας του καφενείου

Τη δεκαετία του 1980 το καφενείο ανακαινίστηκε, απέκτησε πατάρι και λειτούργησε ως καφετέρια. Μετά από αρκετά χρόνια λειτουργίας ακολούθησε τη γενική πτωτική πορεία της πλατείας Ομονοίας και έκλεισε. Η τελευταί ανακαίνιση και απόπειρα επαναλειτουργίας έγινε τη διετία 2009 – 2010, αλλά και πάλι κατέληξε σε αποτυχία. Έκτοτε το κτήριο παραμένει κενό, μάρτυρας του θανάτου της πλατείας Ομονοίας.